در کشورهای پیشرفته، ICT و تجارت الکترونیکی به تدریج و با سازوکارهای مناسب اقتصادی وارد زندگی روزمره مردم شده اند. کشورهای در حال توسعه به دلیل شکاف دانش فنی و نبود زیرساخت‌های مناسب اقتصادی نتوانسته‌‌اند همانند کشورهای پیشرفته در به کارگیری ICT و تجارت الکترونیکی در زندگی اقتصادی و اجتماعی خود موفق باشند که در نتیجه آن ’’شکاف دیجیتال‘‘ بوجود آمده است.
ساختار اقتصادی و بازرگانی کشور و شکاف دانش فنی باعث شده است، تا بخش خصوصی نتواند همانند کشورهای پیشرفته همگام با تحولات، گسترش ICT و تجارت الکترونیکی را نهادینه کند. لذا، سیاستگذاری، هدایت و کمک دولت به گسترش تجارت الکترونیکی در ایران امری ضروری است. تشکیل مرکزی دولتی با هدف سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای حمایت از توسعه تجارت الکترونیکی در ایران با توجه خاص به توانایی‌های بخش خصوصی نیز در این راستا می باشد. با توجه به مطالب گفته شده و برای دستیابی به اهداف موردنظر، به موجب مادة (80) قانون تجارت الکترونیکی مصوب مجلس شورای اسلامی مقرر شد ’’مرکز توسعه تجارت الکترونیکی‘‘ در وزارت بازرگانی سابق تشکیل شود. در این راستا، هیئت وزیران در جلسه مورخ 1388/6/4 بنا به پیشنهاد مشترک وزارت بازرگانی سابق و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سابق رئیس جمهور و به استناد ماده (80) قانون تجارت الکترونیکی- مصوب 1382- اساسنامه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی را تصویب نمود.
به موجب این اساسنامه، استقرار، پیاده‌سازی و توسعه تجارت الکترونیکی در کشور با استفاده از ابزارها و استانداردهای ملی و بین المللی و با عنایت به فرهنگ ایرانی و اسلامی و حمایت از فعالیت های تجارت الکترونیکی و ارتقای سطح کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد و بازرگانی به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی واگذار گردید. این مرکز از تجمیع مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات، مرکز دولتی صدور گواهی الکترونیکی ریشه و کمیته ملی ادیفاکت تشکیل شده است.
بر اساس قانون، وظایف ذیل به این مرکز اختصاص یافته است:
1- برنامه‌ریزی، ارائه راهکارها، پشتیبانی و نظارت به منظور:
الف) بهره‌برداری از بسترها، راهبردها و نوآوری تجارت الکترونیکی در سطح کشور
ب) ارائه تسهیلات و حمایت از ایجاد و توسعه زیرساخت‌های فنی، سرمایه‌های انسانی، قانونی، حاکمیتی و امنیتی توسعه تجارت الکترونیکی
پ) فرهنگ سازی و آموزش جهت توسعه و ترویج استفاده از تجارت الکترونیکی در فرآیندهای کسب و کار مبتنی بر استانداردهای ملی و بین المللی
ت) توسعه کاربردها و نوآوری‌ها در جهت دست یابی به منافع تجارت الکترونیکی در اقتصاد کشور
ث) توسعه فعالیت‌های تدارکاتی و معاملاتی به صورت تجارت الکترونیکی
ج) استانداردسازی فعالیت‌های اطلاع رسانی تجاری
چ) حمایت از گسترش بازارهای داد و ستد الکترونیکی
ح) ساماندهی فعالیت ایستگا‌ه‌های تجارت الکترونیکی کشور
خ) فراهم سازی زمینه تعاملات ملی و بین المللی در تجارت الکترونیکی
د) تسهیل تجارت از طریق استفاده از ابزارها، مدل‌ها و استانداردهای تجارت الکترونیکی ملی و بین المللی و ایجاد پنجره واحد تجاری
2- بررسی زمینه‌های مرتبط با تجارت الکترونیکی و ارائه پیشنهادات لازم تأیید جهت تأیید مراجع ذی‌صلاح
3- تدوین مقررات، استانداردها و ضوابط مربوط به تجارت الکترونیکی و پیشنهاد به مراجع ذی‌صلاح جهت تصویب
4- تدوین و نظارت بر اجرای ضوابط و مقررات استاندارد و یکپارچه در حوزه اطلاع رسانی تجاری به صورت الکترونیکی
5- ایجاد، نگهداری و پشتیبانی از مراکز داده بخش بازرگانی در چهارچوب نظام جامع فناوری اطلاعات کشور
6- همکاری و تعامل با مراجع و سازمان‌های بین المللی و منطقه‌ای ذی ربط
7- ارائه خدمات صدور گواهی الکترونیکی کشور
8- ایجاد و توسعه نظام ملی طبقه‌بندی و خدمات شناسه کالا و خدمات
9- جمع آوری، تهیه و تدوین گزارش‌های سالانه عملکرد تجارت الکترونیکی
10- پیگیری و پیشنهاد تدوین ضوابط و مقررات جرایم و مجازات ها (موضوع باب چهارم قانون تجارت الکترونیکی) به مراجع ذی صلاح
11- ارائه چهارچوب و ضوابط حمایت از مصرف کنندگان در فضای تجارت الکترونیکی براساس فصل اول از باب سوم قانون تجارت الکترونیکی
در حال حاضر مأموریت‌های اصلی مرکز در کنار سیاستگذاری کلان در حوزه تجارت الکترونیکی به ساماندهی پنج سامانه ملی ذیل تمرکز دارد:
1) سامانه صدور گواهی الکترونیکی ریشه
2) سامانه صدور گواهی الکترونیکی میانی عام
3) سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)
4) سامانه‌های یکپارچه سازی و نظارت بر فرآیند تجارت
5) سامانه نماد اعتماد الکترونیکی
همچنین بر اساس اساسنامه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، این مرکز مأموریت ایجاد، نگهداری و پشتیبانی از مرکز داده بخش بازرگانی کشور به منظور امکان توسعه پذیری بیشتر و افزایش امنیت سامانه‌ها را بر عهد دارد. یکی از مهمترین برنامه‌ها و اقدامات مرکز در سال 1396، ایجاد مرکز داده بخش بازرگانی و در سال‌های آتی راه اندازی کامل، نگهداری و پشتیبانی از مرکز مذکور است.
در ساختار تشکیلاتی مرکز، دو کارگروه، یک شورا و یک کمیته مستقل طراحی شده است که عموم برنامه‌ریزی‌های کلان و سیاستگذاری‌ها در حوزه تجارت الکترونیکی توسط آنها انجام می شود. سه معاونت تسهیل تجاری و توسعه کاربردها، معاونت زیرساخت کلید عمومی و امنیت اطلاعات تجاری و معاونت توسعه منابع انسانی و امور پشتیبانی نیز جهت انجام وظایف تخصصی و همچنین پشتیبانی منابع انسانی و تجهیزات در نظر گرفته شده است.
دریافت گزارش وضعیت تجارت الکترونیک ایران در سال 1402
دریافت اینفوگرافی گزارش وضعیت تجارت الکترونیک ایران در سال 1402
